BRZEG

"...Książę pozyskał grono ludzi wykształconych, którzy wspierali jego kulturalne poczynania. Kościół umacniał swą pozycję na dworze i w mieście, a samo miasto przez napływ wielu światłych duchownych rosło w znaczenie. Rozwinęło się budownictwo, ożywił się handel i rzemiosło. Bogaci kanonicy wypożyczali znaczne kapitały kupcom brzeskim, a ci z kolei w testamentach przekazywali wiele swych dóbr na rzecz kolegiaty. Poza tym miasto uzyskało drugą szkołę na wysokim poziomie, zaopatrzoną w bibliotekę, gdzie mogły się kształcić także dzieci mieszczan brzeskich. Dzięki pokojowej polityce i gospodarności władcy dobrobyt Brzegu zwiększał się ciągle. Duże dochody dawały czynsze z młynów. Mieszczanie płacili specjalne podatki na budowę fortyfikacji miejskich. Od Żydów, którzy bezpośrednio nie brali udziału w obronie miasta, pobierano w zamian za to wysokie podatki. Płynęły dochody z różnych kar, nakładanych przez władze miejskie za łamanie przepisów prawnych. Znaczną część budżetu miejskiego stanowiły dochody z należących do miasta wsi. [...]
Brzeg, znaczny za czasów księcia Ludwika ośrodek kultury, rzemiosła i handlu, nie był miastem wielkim. Szacuje się, że w XIV stuleciu mógł on posiadać co najwyżej trzy tysiące mieszkańców, przy czym co sześćdziesiąty był duchownym..."

Fragment książki: Zygmunt Boras "Książęta Piastowscy Śląska" s. 201-202

"...Bogate nadanie księcia przeznaczone było dla dwunastu kanoników i dziekana, którym został Piotr Padusza, imiennie przez księcia Ludwika wymieniony w liście do biskupa wrocławskiego. Dla tegoż dziekana wyjednał książę u samego papieża specjalne prawo noszenia insygniów biskupich w dni świąteczne. Ponadto w skład duchowieństwa kolegiaty wchodziło trzynastu wikariuszy i rektor szkoły. A zatem obok zadań czysto religijnych odgrywała także kolegiata ważną rolę dydaktyczną, prowadząc szkołę, gdzie kształciła się młodzież. Z członków kolegiaty rekrutowali się wszyscy dostojnicy dworscy, jak na przykład kanonik Tomasz z Gubina, sekretarz kancelarii książęcej. [...] Kolegiata brzeska doszła do znacznej zamożności, gdyż w ślady księcia poszedł biskup wrocławski, przekazując jej dochody ze swych dóbr biskupich, a także książę Ziemowit cieszyński, rycerstwo i bogaci mieszczanie. Jeszcze w początkach XVI stulecia posiadała osiem wsi i ciągnęła zyski z licznych czynszów. Książę Ludwik przywiązywał do tej fundacji wielką wagę, skoro w testamencie przekazał jej wszystkie swe zbiory, a także bogatą bibliotekę. Dbał również o odpowiednie pomieszczenia dla członków kolegiaty i dlatego obok obszernego placu pod budowę, gdzie kiedyś był ogród zamkowy, przekazał kanonikom kilka kamiennych domów, w tym jeden trzypiętrowy, gdzie mieścił się kapitularz czy też skarbiec. W innym znów budynku, nieco mniejszym, znajdowała się biblioteka. Obszar przydzielony kolegiacie na cele budowlane poszerzył Ludwik w następnych latach. W roku 1387 wystawił specjalny przywilej, na mocy którego kolegiata otrzymała szereg dalszych posesji. W zamian za to dał książę miastu szmat lasu pod wsią Lubszą. Do kolegiaty należał także szpital, nad którym mieli nadzór dwaj kanonicy. Prawo patronatu i prezentacji zarówno kanoników, jak i dziekana należało do księcia. Dodatkowo, jeszcze w latach sporu kapituły wrocławskiej z radą miejską o sprowadzanie świdnickiego piwa, książę Ludwik zezwolił kolegiacie brzeskiej na sprowadzanie win zagranicznych oraz piwa z zakazem jednak handlowania tymi napojami na gruncie kolegiaty, a przede wszystkim w mieście, na co w roku 1394 wyraziła również zgodę rada miejska. Ufundowanie kolegiaty przyniosło korzyść samemu księciu, Kościołowi i miastu.."

Fragment książki: Zygmunt Boras "Książęta Piastowscy Śląska" s. 199-201

"...W roku 1384 zakupił Brzeg od dwóch braci wieś Dębno wraz z przyległościami na tych samych warunkach, co Lubszę, z tą tylko różnicą, że tutaj książę utrzymał jedną starą powinność, do jakiej był zobowiązany dawny właściciel, mianowicie do dostarczania dworowi książęcemu czterech funtów pieprzu na dzień św. Michała. Całkowita spłata należności w sumie 120 grzywien nastąpiła dopiero w roku 1385..."

Fragment książki: Zygmunt Boras "Książęta Piastowscy Śląska" s. 198

"...Z polecenia księcia Fryderyka II Legnickiego w 1529 r. rozpoczęto wdrażanie wielkiej reformy szkolnej. W rezultacie połączono szkołę parafialną z kolegiacką. Utworzono szkołę łacińską, która znalazła miejsce przy kościele św. Jadwigi. Pierwszym jej rektorem został wybrany Jan Hoffmann..."

Fragment publikacji: Michała Plutarskiego - "Brzeg w czasach rządów księcia Fryderyka II" s. 46

Najprawdopodobniej w 1536 r. wykonano zamkowe portale. Niewiadomą pozostaje kwestia ich autorstwa. M. Zlat twierdzi, że portale mogą być dziełem Jerzego z Ambergu, który już w 1533 r. zaangażowany był w dekorację bramy zamkowej w Legnicy. Pozbawiona natomiast uzasadnienia wydaje się hipoteza, przypisująca autorstwo zamkowych portali Wendelowi Roskopfowi ze Zgorzelca..."

Fragment publikacji: Michała Plutarskiego - "Brzeg w czasach rządów księcia Fryderyka II" s. 48

"...Jeszcze w 1534 r. w Brzegu rozwiązano kapitułę kolegiacką św. Jadwigi. Jej majątek został przekazany księciu w zamian za zagwarantowanie jej członkom dożywotniego użytkowania prebend. Rada miejska zarządziła, aby przenieść szkołę łacińską do obiektu, w którym niegdyś mieściła się szkoła parafialna przy kościele św. Mikołaja..."

Fragment publikacji: Michała Plutarskiego - "Brzeg w czasach rządów księcia Fryderyka II" s. 46

"...W 1542 r. nawiedziła Brzeg zaraza, która trwała 27 tygodni i spowodowała śmierć 2000 osób. Powodem jej wystąpienia był w dużej mierze stan higieny miasta, który pozostawiał wiele do życzenia. Brakowało m.in. kanalizacji, zaś „fetor zapachów bydlnych i tumany kurzu latem unosiły się nad miastem". W efekcie [...] zarządzono, aby grzebać zmarłych na terenie położonym w bliskim sąsiedztwie Bramy Opolskiej. Zaraza ustała i życie miasta powoli wracało do normy..."

Fragment publikacji: Michała Plutarskiego - "Brzeg w czasach rządów księcia Fryderyka II" s. 48-49